Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne ilişkin 16 Nisan 2017 tarihinde gerçekleştirilen Anayasa Referandumu sırasında yürüttüğümüz “Hayır Kampanyası” nedeniyle Birliğimize verilen idari para cezasına karşı açtığımız davada Anayasa Mahkemesi TMMOB’yi haklı bularak, TMMOB’nin referandum ve seçimlerde görüş bildirmesinin yasaklanamayacağına karar verdi.
Bilindiği gibi 26-29 Mayıs 2016 tarihlerinde gerçekleştirdiğimiz 44. Olağan Genel Kurulumuzda “AKP’nin Yeni Anayasası; neoliberalizmin kurumsallaşması, kamu üretimi, kamu girişimciliği, kamusal denetim ve hizmetin tasfiyesi yanı sıra yasama ve yargının önemli ölçüde budanmış bağımsızlığını tümüyle ortadan kaldıracak ve parlamentoyu, yürütme erkini tek kişi otoritesinin inisiyatifine tabi kılacak, diktatörlüğü kurumsallaştıracak, yeni tipte bir sermaye egemenliği, yeni tipte bir faşizm ve şeriat-hilafet anayasası olacaktır” değerlendirmesi yapılarak, “AKP’nin Yeni Anayasasına ve Başkanlık Sistemine karşı ikirciksiz olarak hayır deme ve bu sürece karşı emek ve meslek örgütleriyle birlikte ortak mücadele hattının oluşturulması” kararı alınmıştır.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi adı verilen değişikliğin referanduma götürülmesi üzerine 11 Şubat 2017 tarihinde toplanan 44. Dönem 2. Danışma Kurulumuzda “yurttaşlık sorumluluklarımızın ve kamusal, toplumsal sorumluluklarımızın bir gereği olarak, referandumda ‘HAYIR’ tutumunun benimsenmesi tam bir görüş ve oy birliğiyle” karar altına alınmıştır.
Genel Kurul ve Danışma Kurulumuzda alınan bu kararlar uyarınca 16 Nisan 2017 Anayasa Değişikliği Referandumu süresince Birliğimiz tarafından etkin bir “Hayır” kampanyası düzenlenmiş, görüşlerimiz internet sitesinde ve yayınlarımızda dile getirilmiştir.
Söz konusu propaganda çalışmalarımız nedeniyle Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı İdari Yaptırım Bürosu tarafından Yönetim Kurulu Başkanımız Emin Koramaz’a idari para cezası uygulanmış, cezaya karşı yaptığımız itiraz ise Ankara 6. Sulh Ceza Mahkemesi tarafından reddedilmişti.
Konuyla ilgili Anayasa Mahkemesi’ne yaptığımız Bireysel Başvuru, 29 Haziran 2022 tarihli Anayasa Mahkemesi toplantısında incelenmiş ve uygulanan idari para cezası ile ifade özgürlüğünün ihlal edildiği tespit edilerek başvurumuz kabul edilmiştir.
26 Ağustos 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan Anayasa Mahkemesi’nin kararında özetle “seçim dönemlerinde siyasi partiler dışındaki kişi ve kurumların da propaganda yapabileceğinin” ve “seçimlerin demokratik ortamda yürütülmesinin esasının, toplumun tüm kesimlerinin düşünce ve kanaatlerinin açıklanması ve tartışılması olduğunun” altı çizilmiştir. TMMOB’nin seçim dönemlerinde görüş açıklayıp propaganda yapması önünde herhangi bir kanuni engel olmadığının altına çizildiği kararda, söz konusu ceza ile Anayasanın 26. Maddesinde güvence altına alınan ifade özgürlüğümüzün ihlal edildiği saptanmıştır.
Anayasa Mahkemesi’nin bu kararı, insan hak ve hürriyetleri ile demokrasi mücadelemiz açısından olduğu kadar, Birliğimizin toplumsal sorumluluklarını yerine getirmekteki ısrarcı tutumunun haklılığını da göstermek bakımından da çok önemlidir. TMMOB halktan, demokrasiden ve özgürlüklerden yana görüşlerini açıklamakta bugüne kadar hiçbir baskı ve cezaya boyun eğmemiştir, bundan sonra da bu doğrultuda mücadelesine devam edecektir.